Pod koniec listopada Rada i Parlament UE osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie dyrektywy ustanawiającej wspólne zasady dotyczące rynków wewnętrznych gazów odnawialnych i gazów ziemnych oraz wodoru. Dyrektywa, wchodząca w skład pakietu wodorowo-gazowego, ma na celu ułatwienie przenikania gazów odnawialnych i niskoemisyjnych do systemu energetycznego.
Pakiet wodorowo-gazowy jest częścią pakietu propozycji legislacyjnych Fit for 55. Rewizja kształtu unijnego rynku gazu została zaproponowana w grudniu 2021 r. i przewiduje stopniowe zastępowanie gazu ziemnego gazami odnawialnymi i niskoemisyjnymi, w tym wodorem, w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej w roku 2050, zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu.
Pakiet gazowo-wodorowy zawiera propozycje zmian rozporządzenia gazowego i dyrektywy gazowej przyjętych w 2009 r. oraz zmian rozporządzenia o bezpieczeństwie dostaw gazu z 2017 r.
Państwa członkowskie uzgodniły wspólne stanowisko Rady („podejście ogólne”) wobec proponowanych przepisów w marcu 2023 r. W listopadzie udało się osiągnąć porozumienie pomiędzy Radą a Parlamentem UE m.in. w zakresie podziału operatorów systemów przesyłowych (OSP) oraz operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) w zakresie wodoru.
Zgodnie z informacjami, w kwestii ochrony grup szczególnie wrażliwych, „państwa członkowskie muszą zapewnić, że prawo do zmiany dostawcy lub uczestnika rynku zostanie przyznane klientom w sposób niedyskryminujący pod względem kosztów, wysiłku i czasu”. Co więcej, mają prawo decydować, w jaki sposób chronić odbiorców wrażliwych przed odłączeniami oraz w kwestiach związanych ze sposobami ich wspierania. Tymczasowe porozumienie dotyczy także zwiększenia koordynacji planów rozwoju sieci wodoru, energii elektrycznej i gazu ziemnego, które będą się opierać na integracji sektorów i priorytetowym traktowaniu wodoru w sektorach, w których dekarbonizacja jest trudna.
Pakiet wodorowo-gazowy – propozycje Fit for 55
W pakiecie na rzecz rynku wodoru i zdekarbonizowanego gazu w ramach Fit for 55 zaproponowano zmienione i nowe przepisy, których celem jest zmniejszenie śladu węglowego rynku gazowego w Europie. Głównym założeniem jest stopniowe wycofywanie się z eksploatacji gazu ziemnego i rozpowszechnienie stosowania gazów odnawialnych i niskoemisyjnych do 2030 r. i później.
Gazy odnawialne i niskoemisyjne zdefiniowane zostały jako te o mniejszym śladzie węglowym niż paliwa kopalne. Produkowane są ze źródeł organicznych – biogazy i biometan, a także z niebiologicznych źródeł odnawialnych – metan syntetyczny i wodór odnawialny. Dzięki temu, że produkowane są z odnawialnych źródeł energii, w pełnym cyklu życia mogą emitować min. 70% mniej gazów cieplarnianych niż gaz ziemny.
Głównym celem jest, by w 2050 r. odpowiadały za 66% łącznego wykorzystania gazów w Europie w porównaniu z dzisiejszymi 5%, gdzie pozostała część jest zdominowana przez eksploatację gazu ziemnego.
Pakiet wodorowo-gazowy a tworzenie rynku wodoru
W ogólnych propozycjach znalazło się m.in. tworzenie rynku wodoru w Europie poprzez zapewnienie warunków dla powstania i funkcjonowania konkurencyjnego rynku oraz specjalnej infrastruktury wodorowej, jak również utworzenie europejskiej sieci operatorów sieci wodorowych oraz łatwiejszy handel z państwami spoza UE.
Pierwotne cele do 2030 r. zakładały osiągnięcie 40 GW zdolności produkcyjnej elektrolizerów do produkcji 10 mln ton zielonego wodoru, które miały odpowiadać zapotrzebowaniu w Europie. Plan REPowerEU zwiększył jednak cel zużycia wodoru od 2030 r. do 20 mln ton, gdzie połowa podaży ma pochodzić z importu.
Zintegrowanie gazów odnawialnych i niskoemisyjnych z siecią gazową
Kolejnym założeniem jest ułatwienie dostępu do istniejącej sieci gazowej, utworzenie spójnego systemu certyfikacji i wspólnej terminologii oraz przepisów o jakości gazu (w tym o jego mieszaniu) oraz monitorowaniu tej jakości.
Zaangażowanie i ochrona konsumentów
Uwzględniono również ochronę konsumentów poprzez ułatwienie zmian dostawców energii, bardziej przejrzyste informacje o rozliczeniach oraz dostęp do inteligentnych liczników.
Zwiększenie bezpieczeństwa dostaw i współpracy
To następować ma poprzez zintegrowanie sektorów i planowanych sieci elektrycznych, gazowych i wodorowych, certyfikację operatorów systemu magazynowania oraz wzmocnione umowy solidarnościowe pomiędzy państwami UE, co ma być szczególnie istotne z perspektywy sytuacji kryzysowych.
Aktualnie toczą się dalsze negocjacje co do ostatecznego brzmienia zapisów pakietu wodorowo-gazowego. Te opublikowane zostaną w późniejszym czasie.
